ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ ﴿۲﴾ این کتاب نیست تردیدی در آن راهنما و هدایتی برای متقین و پرهیزکاران است .
قرآن کتاب راهنمای متقین و پرهیزکاران است . پس باید دانست قرآن کتاب راهنمای کفّار نیست و راهنما و .هدایت کننده منافقان هم نیست و اهل خرافات هم نمی توانند از آن بهره بجویند و حتّی قرآن کتاب راهنمای مسلمانان هم نیست . بلکه قرآن کتاب راهنمای پرهیزکاران است .
متقین یا پرهیزکاران ، چه کسانی هستند که قرآن برای آنها کتاب راهنما و هدایت است ؟ پرهیزکاران، مسلمانانی هستند که علاوه بر ایمان ، برخوردار از دو ویژگی خاص می باشند .
مسلمان کسی است که خواسته یا نا خواسته حقایق دین اسلام را پذیرفته و بدانها ایمان و باور قلبی دارد و چه بسا ممکن است ضعیف الایمان ، متوسط الایمان و یا قوی الایمان باشد . در هر صورت می خواهد تکالیف بندگی را در حد معمول بجا آورد و زیاد خویشتن را به زحمت نمی اندازد .
متقی یا پرهیزکار، مسلمان حق طلبی است که علاوه بر ادای وظیفه بندگی خود ، خویشتن را به دو صفت : غنی و عفاف آراسته است .
منظور از غنی ، برخورداری از مال و ثروت نیست بلکه منظور قناعت نفس است . یعنی به هر آنچه که خداوند متعال به او داده راضی است . نشانه برخورداری از قناعت نفس ، عدم ارتکاب گناه است . چون ریشه بسیاری از گناهان نداشتن قناعت نفس است . میلیاردر چرا اختلاس و دزدی می کند ؟ چون غنی و قناعت نفس ندارد و بدانچه دارد راضی نیست و …. امّا پرهیزکار در حالی که برای بهتر زیستن تلاش می نماید حرص و جوش ندارد و بدانچه خداوند بهره او نماید راضی و خشنود است
منظور از عفاف ، خویشتنداری درونی و کنترل امیال نفسانی است که در سایه وجود قناعت حاصل می شود و فرد عفیف کسی است که امیال و هواهای نفسانی خود را مدیریت و کنترل می نماید و دامن خود را به گناه آلوده نمی کند و به بهانه های واهی هرگز از مسیر درست و اعتدال خارج نمی شود .
هر کس که از غنی ( قناعت نفس ) و عفاف ( خویشتنداری درونی و مناعت نفس ) برخوردار باشد متقی و پرهیزکار است . و قرآن برای او کتاب راهنما به سوی هدایت است . بنابراین فقط مسلمانان حق طلبی که به این مرحله از رشد رسیده باشند می توانند از رهنمودها و رهنمون های قرآن اندرز بگیرند و مر احل کمال را طی و به مقام قرب الهی برسند .
اگر مسلمانی نتوانست از قرآن بهره مفید ببرد ، در ایمان و اسلام او خلل وجود دارد و باید در حق طلبی خود تردید نماید و بداند از صفت قناعت نفس و مناعت نفس بی بهره است !
نشانه محرومیت از رهنمودها و رهنمون های قرآن این است که شخص مسلمان بجای تفکر و تدبر در آیات قرآن ، بیشترین وقت خود را به مطالعه کتابها و اقوال دیگران و پرداختن به سایر امور اختصاص دهد . اگر کسی خود را چنین یافت بداند که از صراط مستقیم منحرف شده است و بایستی در مسلمانی و روش و رویه خود سریعاً تجدید نظر نماید. و به راه و روش اهل هدایت برگردد . آن هم حق طلبی ، قناعت نفس ، مناعت نفس و تفکر و تدبر فراوان در آیات قرآن و اخذ برنامه زندگی از آیات قرآن و عمل در راستای آنها است .